Amerykańska Polonia z Wielkopolski – Chappell Hill, Teksas
Zgodnie z informacją od dr. Jima Mazurkiewicza, potomka polskich osadników w Teksasie, profesora Texas A&M University w College Station, aktywisty i rewitalizatora języka polskiego wśród Polonii amerykańskiej, pierwsi Polacy przybyli do Brazos Valley w Teksasie w latach 30. XIX wieku, przy czym zdecydowana większość dotarła tam z Wielkopolski, a także z Kujaw – w poszukiwaniu wolności gospodarczej i religijnej. Tę grupę określa się mianem emigracji „za chlebem”. Przybyła ona do USA w roku 1867. Do późnych lat 1800. pierwsi Polacy z Doliny Brazos chodzili do kościołów katolickich założonych wcześniej przez katolickich niemieckich imigrantów. Najstarsze polskie parafie założone w Brazos Valley to: New Wawerly (1867), Anderson (1867) i Brenham (1870). Nieco wcześniej, także w Teksasie, powstała pierwsza polska parafia w całych Stanach Zjednoczonych: Panna Maria (24 grudnia 1854 r). Wielu imigrantów z Chappell Hill i Brenham przybyło z Poznania lub okolic wsi Pobiedziska, Węglewo, Sławno, Dąbrówka Kościelna, Kłecko, Imielmo, Dziekanowice, Dębnica, Kiszkowo, Łubowo i Waliszewo. Były też rodziny z okolic Bydgoszczy, z miejscowości takich jak Kcynia czy Szubin (Kujawsko-Pomorskie) i Smogulec Wieś (Wielkopolska), a także Jacewo koło Inowrocławia i wsi na północ od Torunia. Ta grupa przybyła do Chappell Hill i Brenham w hrabstwie Washington w Teksasie w latach 1870 – 1890. Pierwszym udokumentowanym polskim dzieckiem urodzonym w Chappell Hill był Marcin Piwonka (1. maja 1854 r.).
W tej sekcji przedstawiamy wybrane materiały zarejestrowane w czasie spotkania w Chappell Hiill, w Teksasie, w dniu 27 paździerika 2019 przez Katarzynę Klessę i Macieja Karpińskiego (UAM w Poznaniu) na zaproszenie dr. Jima Mazurkiewicza, celem dokumentacji mowy, a także muzyki Polaków zamieszkujących tereny hrabstwa Washington – „miejsca narodzin Teksasu” (aby posłuchać muzyki, przejdź do sekcji Historie sukcesu).
W czasie spotkania zarejestrowano m.in. rozmowę w języku polskim potomków polskich osadników z Wielkopolski: Piotra (Pete’s) i Pauliny Mazurkiewiczów, Annie Jóżwiak i Blanch Jóżwiak Kołajajak (z pol. Kołodziejczak). Jesteśmy ogromnie wdzięczni naszym rozmówcom oraz pozostałym uczestnikom spotkania. Szczególne wyrazy wdzięczności składamy dr. Jimowi Mazurkiewiczowi za zaproszenie, poprowadzenie rozmowy, organizację spotkania oraz wiele inspiracji, a także Stephanie Ddughdhnemimnier, kierującej Chappell Hill Historical Society Museum za ugoszczenie nas w jego pomieszczeniach oraz Wojtkowi Klessie za pomoc techniczną w realizacji nagrań.
Na pamiątkowym zdjęciu poniżej uwiecznieni zostali uczestnicy spotkania:
Zapraszamy do posłuchania fascynujących opowieści o dawnych i współczesnych historiach z życia Polonii w Teksasie. Opowiadają: Piotr (Pete) i Paulina Mazurkiewicz, Annie Jóżwiak i Blanche Kołajaczak. Prowadzenie rozmowy: Dr. Jim Mazurkiewicz.
O polskich korzeniach, ziemi dawniej i dziś, nauce języka, szkole:
O farmie, sklepie (czyli spiżarni) i winie:
O weselach i pogrzebach:
O jedzeniu domowej roboty (a głównie o polskiej kiełbasie i kiszce):
O Wielkanocy:
O Świętach Bożego Narodzenia:
Napisy do powyższych filmów powstały w ramach pracy magisterskiej Dominiki Ciesielskiej (2024) pt. The echoes from Greater Poland in conversations of Polish Texans from Chappell Hill, napisanej pod opieką Ktarzyny Klessy.